Na-eduzi |

Nduzi (nke sitere na German dirigieren, French diriger - iji duzie, jikwaa, jikwaa; Bekee na-eduzi) bụ otu n'ime ụdị nka egwu dị mgbagwoju anya; njikwa nke otu ndị na-egwu egwu (ụka, ukwe, ensemble, opera ma ọ bụ ballet troupe, wdg) na usoro mmụta na ọha arụmọrụ nke music site ha. na-arụ ọrụ. Onye na-eduzi ya. Onye nduzi na-enye nkwekọrịta na teknụzụ. izu oke nke ịrụ ọrụ, ma na-agbakwa mbọ ibuga ndị na-egwu egwu ya na-eduzi nka ya. ebumnuche, ikpughe na usoro nke igbu ha nkọwa nke creativity. ebumnobi onye dere ya, nghọta ya nke ọdịnaya na stylistic. atụmatụ nke ngwaahịa a. Atụmatụ ịrụ ọrụ nke onye na-eduzi na-adabere na nyocha nke ọma na nke kachasị zie ezie na nke ọma na mmeghari nke ederede nke akara onye edemede.

Ọ bụ ezie na nka onye nduzi na oge a. nghọta ya banyere otú ha si nọrọ onwe ha. ụdị egwu egwu, nke mepụtara n'oge na-adịbeghị anya (nkeji nke abụọ nke narị afọ nke 2), enwere ike ịchọta mmalite ya site na oge ochie. Ọbụna na ndị Ijipt na ndị Asiria bas-reliefs e nwere ihe oyiyi nke nkwonkwo arụmọrụ nke music, tumadi. na otu egwu. ngwa, ọtụtụ ndị na-egwu egwu n'okpuru nduzi nke nwoke ji mkpara n'aka. Na mmalite nke mmepe nke omume choral folk, otu n'ime ndị na-agụ egwú na-agba egwú - onye ndu. O guzobere nhazi na nkwekọ nke ebumnobi ahụ ("dobere ụda"), gosipụtara oge na ike. ndo. Mgbe ụfọdụ, ọ na-agụ iti ahụ site n'ịkụ aka ma ọ bụ ịkụ aka ya. Ụzọ ndị yiri ya nke ụlọ ọrụ metric ọnụ. ihe ngosi (ụkwụ ịzọ ụkwụ, ịkụ aka, ngwa ịgba egwu) dịgidere na narị afọ nke 19. n'òtù ethnographic ụfọdụ. N’oge ochie (na Egypt, Gris), na mgbe ahụ na cf. narị afọ, njikwa nke ukwe (ụka) site n'enyemaka cheironomy (site na Greek xeir - aka, nomos - iwu, iwu) zuru ebe niile. Ụdị ịgba egwú a dabere na usoro mmegharị nke ọnọdụ (ihe atụ) nke aka na mkpịsị aka onye nduzi, bụ nke ndị kwekọrọ na ya kwadoro. isi na mmegharị ahụ. N'iji ha, onye nduzi gosipụtara tempo, mita, rhythm nye ndị na-egwu egwu, jiri anya na-emepụtagharị akụkụ nke egwu e nyere (mmegharị ya elu ma ọ bụ ala). Ngosipụta nke onye nduzi ahụ gosikwara ndo nke okwu na, site na ike ha, ga-adabarịrị n'ụdị egwu a na-eme n'ozuzu ya. Mgbagwoju anya nke polyphony, ọdịdị nke usoro nri nri na mmepe nke ork. egwuregwu mere ka ndị ọzọ dị mkpa a doro anya ukwe. mkpokọta nzukọ. Tinyere cheironomy, usoro ọhụrụ nke D. na-etolite site n'enyemaka nke "battuta" (osisi; site na Italian battere - ịkụ, see, lee Battuta 20), nke bụ n'ezie na-agụnye "ịkụ aka", na-emekarị nnọọ nke ọma. n'olu dara ụda ("omume na-eme mkpọtụ") . Otu n'ime ihe ngosi izizi a pụrụ ịdabere na ya nke iji trampoline bụ, o doro anya, nka. oyiyi nke ụka. ensemble, relating to 2. “Mkpọtụ omume” na-eji mbụ. Na Dr. Na Gris, onye ndú nke ukwe, mgbe ọ na-eme ọdachi, na-eji ụda ụkwụ ya akara ụda ahụ, na-eji akpụkpọ ụkwụ na akpụkpọ ụkwụ ígwè maka nke a.

Na narị afọ nke 17 na nke 18, na ọbịbịa nke usoro bass izugbe, onye na-egwu egwu na-egwu egwu na-egwu egwu na-egwu egwu na-egwu egwu. Onye nduzi na-ekpebi oge ahụ site n'usoro egwu, na-emesi ụda olu ahụ ike na ụda olu ma ọ bụ ihe atụ. Ụfọdụ ndị na-eduzi ụdị a (dịka ọmụmaatụ, JS Bach), na mgbakwunye na ịkụ ọkpọ ma ọ bụ harpsichord, jiri anya ha, isi, mkpịsị aka mee ntụziaka, mgbe ụfọdụ na-abụ abụ ma ọ bụ jiri ụkwụ na-akụ ụda ahụ. Tinyere usoro a nke D., usoro D. site n'enyemaka nke battuta nọgidere na-adị. Ruo n'afọ 1687, JB Lully ji nnukwu ahịhịa amị, bụ́ nke ọ na-akụ n'ala, WA Weber malitekwara 'ime mkpọtụ' na mmalite nke narị afọ nke 19, na-eji tube akpụkpọ anụ jupụta akara ahụ. na ajị anụ. Ebe ọ bụ na arụmọrụ nke bass n'ozuzu budata kpachiri ohere nke ozugbo. mmetụta nke onye nduzi na otu, site na narị afọ nke 18. onye mbụ violin (onye na-eso ya) na-aghọwanye ihe dị mkpa. O nyeere onye nduzi ahụ aka ijikwa violin ya na-ahazi mgbakọ ahụ, ma mgbe ụfọdụ ọ kwụsịrị ịkụ egwu ma jiri ụta dị ka osisi (battutu). Omume a mere ka ọ pụta ìhè nke a na-akpọ. na-eduzi ugboro abụọ: na opera, onye na-agụ ụbọ akwara na-eduzi ndị na-abụ abụ, onye na-eso ya na-achịkwa ìgwè ndị egwú. N'ebe ndị isi abụọ a nọ, a na-agbakwunye otu ụzọ n'ụzọ atọ mgbe ụfọdụ - onye na-ese ihe nke mbụ, bụ onye nọdụrụ n'akụkụ onye na-eduzi ụbọ akwara ma na-akpọ ụda bass na operatic recitatives dị ka ndetu ya si dị, ma ọ bụ onye na-agụ egwú na-achịkwa egwu egwu. Mgbe ị na-eme nnukwu wok.-instr. ihe mejupụtara, ọnụ ọgụgụ nke ndị nduzi na ụfọdụ ruru ise.

Site n'ala nke abụọ. Na narị afọ nke 2, ka usoro bass izugbe akpọnwụwo, onye na-eduzi violin na-eso ya ji nwayọọ nwayọọ ghọọ naanị onye ndu nke otu (dịka ọmụmaatụ, K. Dittersdorf, J. Haydn, F. Habenek mere otú a). A na-echekwa usoro D. a ogologo oge na narị afọ nke 18. n'ime ụlọ ịgba egwu na ogige egwu egwu, na obere egwu egwu. agwa ndị egwu egwu. Ndị egwu egwu na-ewu ewu nke ukwuu n'ụwa nile, nke onye nduzi-violin na-eduzi, onye dere waltzes a ma ama na operettas I. Strauss (nwa nwoke). A na-eji usoro D. yiri nke ahụ mgbe ụfọdụ n'ịrụ ọrụ egwu nke narị afọ nke 19 na 17.

Mmepe ọzọ nke symphony. egwu, uto nke ike ya. di iche iche, mgbasawanye na mgbagwoju anya nke mejupụtara nke ndị egwú, ọchịchọ nke ukwuu expressiveness na ihie ork. egwuregwu ndị ahụ siri ọnwụ ka a tọhapụrụ onye na-eduzi ya n’ikwenye n’òtù ọha ka o wee tinye uche ya nile n’ịduzi ndị ọzọ egwú. Onye na-eme violin na-eso ya na-eme obere oge iji kpọọ ngwá ọrụ ya. Ya mere, ọdịdị D. na oge a ya. akwadoro nghọta - naanị ihe ọ fọdụrụ ka ọ dị iji dochie ụta onye na-egwu egwu na mkpanaka onye nduzi.

Otu n'ime ndị nduzi mbụ webatara baton onye nduzi n'ọrụ bụ I. Mosel (1812, Vienna), KM Weber (1817, Dresden), L. Spohr (1817, Frankfurt am Main, 1819, London), yana G. Spontini. (1820, Berlin), onye na-ejideghị ya na njedebe, kama n'etiti, dị ka ụfọdụ ndị nduzi na-eji mpịakọta egwu maka D..

Ndị isi nduzi mbụ bụ ndị na-eme egwuregwu n'obodo dị iche iche nwere ndị egwú "mba ọzọ" bụ G. Berlioz na F. Mendelssohn. Otu n'ime ndị malitere D. nke oge a (ya na L. Beethoven na G. Berlioz) kwesịrị ka a tụlee R. Wagner. N'ịgbaso ihe atụ nke Wagner, onye nduzi, bụ onye na-eguzo na console ya na-eche ndị na-ege ntị ihu, tụgharịrị azụ ya, nke mere ka e nwee mmekọrịta zuru oke nke okike n'etiti onye nduzi na ndị na-egwu egwú nke ndị na-egwu egwú. Ebe ama ama n'etiti ndị nduzi nke oge ahụ bụ F. Liszt. Site na 40s nke narị afọ nke 19. A na-akwado usoro ọhụrụ nke D. n'ikpeazụ. Obere oge ka e mesịrị, nke oge a ụdị onye nduzi-eme ihe na-adịghị etinye aka n'ime ihe omume. Onye na-eduzi mbụ-onye na-eme ihe nkiri, bụ onye meriri ihe ngosi mba ụwa na ihe ngosi njem ya. njirimara, bụ H. von Bülow. Ọnọdụ na-eduga na njedebe nke 19 - mmalite. Narị afọ 20 weghaara ya. na-eduzi ụlọ akwụkwọ, bụ́ nke ụfọdụ ndị nduzi Hungary pụtara ìhè sokwa na ya. na obodo Austria. Ndị a bụ ndị nduzi bụ akụkụ nke ihe a na-akpọ. post-Wagner ise – X. Richter, F. Motl, G. Mahler, A. Nikish, F. Weingartner, yana K. Muck, R. Strauss. Na France, ọ pụtara kacha. E. Colonne na C. Lamoureux bụ ndị nnọchiteanya nke uwe D. nke oge a. N'etiti ndị nduzi kacha mma nke ọkara mbụ nke narị afọ nke 20. na iri afọ ndị sochirinụ – B. Walter, W. Furtwangler, O. Klemperer, O. Fried, L. Blech (Germany), A. Toscanini, V. Ferrero (Italy), P. Monteux, S. Munsch, A. Kluytens (France), A. Zemlinsky, F. Shtidri, E. Kleiber, G. Karajan (Austria), T. Beecham, A. Boult, G. Wood, A. Coates (England), V. Berdyaev, G. Fitelberg ( Poland ), V. Mengelberg (Netherland), L. Bernstein, J. Sell, L. Stokowski, Y. Ormandy, L. Mazel (USA), E. Ansermet (Switzerland), D. Mitropoulos (Greece), V, Talich ( Czechoslovakia), J. Ferenchik (Hungary), J. Georgescu, J. Enescu (Romania), L. Matachich (Yugoslavia).

na Russia ruo na narị afọ nke 18. D. e jikọtara preim. ya na ukwe. ogbugbu. The akwụkwọ ozi nke a dum ndetu ka abụọ mmegharị nke aka, a ọkara ndetu otu ije, wdg, ya bụ, ụfọdụ ụzọ na-eduzi, na-ama kwuru na NP Diletsky's Musician Grammar (2nd ọkara nke 17th narị afọ). Nke mbụ Russian Orc. ndị nduzi bụ ndị na-agụ egwú si na serfs. Otu n'ime ha kwesịrị aha SA Degtyarev, bụ onye duru Sheremetev e wusiri ike egwú. Ndị nduzi kachasị ama nke narị afọ nke 18. - violin na ndị na-agụ egwú IE Khandoshkin na VA Pashkevich. N'oge mmalite nke mmepe, Russian Ihe omume nke KA Kavos, KF Albrecht (Petersburg), na II Iogannis (Moscow) rụrụ ọrụ dị mkpa na ihe nkiri operatic. Ọ duziri ndị egwu na 1837-39 duziri Courtlọ ikpe Choir nke MI Glinka. Ndị na-eduzi Russia kasị ukwuu na nghọta ọgbara ọhụrụ nke nkà nke D. (ọkara nke abụọ nke narị afọ nke 2), onye kwesịrị ịtụle MA Balakirev, AG Rubinshtein na NG Rubinshtein - Russian mbụ. onye na-eme ihe nkiri, onye na-abụghị onye na-ede egwú n'otu oge ahụ. Ndị na-ede egwú NA Rimsky-Korsakov, PI Tchaikovsky, na obere oge ka e mesịrị AK Glazunov rụrụ ọrụ dị ka ndị nduzi. pụtara. ebe na Russian akụkọ ihe mere eme. Nkwuputa onye nduzi bụ nke EF Napravnik. Ndị na-eduzi pụtara ìhè nke ọgbọ ndị Russia. Otu n'ime ndị na-egwu egwú bụ VI Safonov, SV Rakhmaninov, na SA Koussevitzky (mmalite nke narị afọ nke 19). N'ime afọ mbụ post-revolutionary, ifuru nke ọrụ NS Golovanov, AM Pazovsky, IV Pribik, SA Samosud, VI Suk. Na tupu mgbanwe afọ na Petersburg. ụlọ nchekwa ahụ bụ onye ama ama maka klas na-eduzi (maka ụmụ akwụkwọ nke mejupụtara), nke NN Cherepnin duziri. Ndị isi mbụ nke nnwere onwe, ọ bụghị jikọtara ya na ngalaba ndị na-ede egwú, na-eduzi ọmụmụ ihe, kere mgbe Great October gasịrị. onye na-elekọta mmadụ. mgbanwe na Moscow na Leningrad conservatories bụ KS Saradzhev (Moscow), EA Cooper, NA Malko na AV Gauk (Leningrad). N'afọ 20, a na-eme asọmpi mbụ nke Òtù Na-ahụ Maka Njikọ na Moscow, nke gosipụtara ọtụtụ ndị nduzi nkà - ndị nnọchiteanya nke ikwiikwii na-eto eto. ụlọ akwụkwọ D. Ndị meriri n'asọmpi ahụ bụ EA Mravinsky, NG Rakhlin, A. Sh. Melik-Pashaev, KK Ivanov, MI Paverman. Na ịrị elu ọzọ na egwu. omenala na mba mba nke Soviet Union n'etiti ndị isi ikwiikwii. ndị nduzi gụnyere ndị nnọchianya nke Dec. obodo; Ndị nduzi NP Anosov, M. Ashrafi, LE Wigner, LM Ginzburg, EM Grikurov, OA Dimitriadi, VA Dranishnikov, VB Dudarova, KP Kondrashin, RV Matsov, ES Mikeladze, IA Musin, VV Nebolsin, NZ Niyazi, AI Orlov, NS Rabinovich, GN Rozhdestvensky, EP Svetlanov, KA Simeonov, MA Tavrizian, VS Tolba, EO Tons, Yu. F. Fayer, BE Khaykin, LP Steinberg, AK Jansons.

Nke abụọ na nke atọ All-Union Conducting Competition ahọpụtara otu ndị nduzi nwere onyinye nke ọgbọ ndị na-eto eto. Ndị mmeri bụ: Yu. Kh. Temirkanov, D. Yu. Tyulin, F. Sh. Mansurov, AS Dmitriev, MD Shostakovich, Yu. I. Simonov (2), AN Lazarev, VG Nelson (3).

N'ọhịa choral D., ọdịnala nke ndị nna ukwu pụtara ìhè bụ ndị si n'oge mgbanwe mgbanwe pụta. ukwe. ụlọ akwụkwọ, AD Kastalsky, PG Chesnokov, AV Nikolsky, MG Klimov, NM Danilin, AV Aleksandrov, AV Sveshnikov gara n'ihu n'ihu ụmụ akwụkwọ nke ikwiikwii. Conservatory GA Dmitrievsky, KB Ptitsa, VG Sokolov, AA Yurlov na ndị ọzọ. Na D., dị ka n'ụdị ọ bụla ọzọ nke music. arụmọrụ, na-egosipụta ọkwa nke mmepe nke muses. art-va na aesthetic. ụkpụrụ nke oge a, ọha mmadụ. gburugburu, ụlọ akwụkwọ, na onye. àgwà nke talent nke onye nduzi, omenala ya, uto, uche, ọgụgụ isi, àgwà, wdg Modern. D. chọrọ n'aka onye na-eduzi ihe ọmụma sara mbara na mpaghara egwu. akwụkwọ, tọrọ ntọala. egwu-usoro iwu. ọzụzụ, egwu dị elu. onyinye - ntị dị nro, nke a zụrụ azụ, egwu dị mma. ebe nchekwa, echiche nke ụdị, uda, nakwa dị ka etinye uche. Ọnọdụ dị mkpa bụ na onye na-eduzi nwere uche nwere nzube. Onye nduzi ga-abụrịrị onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ, nwee onyinye nke onye nkụzi-nkuzi na ụfọdụ nkà nhazi; àgwà ndị a dị mkpa karịsịa maka ndị nduzi bụ ndị na-adịgide adịgide (ruo ogologo oge) ndị isi nke Ph.D. otu egwu.

Mgbe ị na-emepụta mmepụta, onye nduzi na-ejikarị akara. Agbanyeghị, ọtụtụ ndị na-eduzi egwu egwu ọgbara ọhụrụ na-eme site n'obi, na-enweghị akara ma ọ bụ nkasi obi. Ndị ọzọ, na-ekweta na onye na-eduzi kwesịrị ịgụghachi akara ahụ site n'obi, kwenyere na ọjụjụ onye nduzi jụrụ console na akara ahụ bụ n'ụdị nke mmetụta na-enweghị isi ma na-atụgharị uche nke ndị na-ege ntị na mpempe a na-eme. Onye na-eduzi opera kwesịrị ịma ihe gbasara wok. teknụzụ, yana inwe ihe nkiri. flair, ike iduzi mmepe nke niile muses na usoro nke D. sinik edinam n'ozuzu, na-enweghị nke ya ezi ngalaba-kere na director bụ agaghị ekwe omume. Ụdị D. pụrụ iche bụ nkwado nke onye na-agụ egwú (dịka ọmụmaatụ, pianist, violinist ma ọ bụ cellist n'oge concerto ya na ndị egwú). N'okwu a, onye nduzi na-ahazi nkà ya. ebumnuche na ime. ebumnuche nka nka.

Nkà nke D. dabere na usoro mmegharị aka pụrụ iche, nke a haziri ahazi. Ihu onye nduzi, anya ya, na ọdịdị ihu na-ekerekwa òkè dị ukwuu n'usoro nkedo. Isi ihe kacha mkpa na suit-ve D. bụ mbido. wave (German Auftakt) - ụdị "na-eku ume", na isi na-akpata, dị ka nzaghachi, ụda nke egwu egwu, ukwe. pụtara. A na-enye ebe dị na usoro D. oge, ya bụ, nhọpụta site n'enyemaka nke aka metrorhythmic. usoro egwu. Oge bụ ihe ndabere (kwaaji) nke nka. D.

Atụmatụ oge mgbagwoju anya na-adabere na ngbanwe na nchikota mmegharị nke mebere atụmatụ kachasị mfe. Eserese ndị a na-egosi mmegharị nke aka nri onye nduzi. A na-egosi ihe mgbada nke nha na atụmatụ niile site na mmegharị site na elu ruo ala. Oke ikpeazụ - na etiti na elu. A na-egosipụta ihe ọkụkụ nke abụọ na atụmatụ 3-eti site na ịga n'aka nri (nke dịpụrụ adịpụ site na onye nduzi), na atụmatụ 4-eti - n'aka ekpe. A na-ewu mmegharị nke aka ekpe dị ka ihe oyiyi enyo nke mmegharị nke aka nri. Na omume D. ọ na-adịru. iji ụdị mmegharị ahụ nke aka abụọ dị otú ahụ adịghị mma. N'ụzọ megidere nke ahụ, ikike iji aka abụọ na-anọghị onwe ya dị oke mkpa, ebe ọ bụ na ọ bụ omenala na usoro D. ikewapụ ọrụ nke aka. Aka nri ka ebu n'obi preim. maka oge, aka ekpe na-enye ntụziaka n'ọhịa nke mgbanwe, nkwupụta okwu, nkebi ahịrịokwu. Otú ọ dị, n'omume, a naghị ekewapụta ọrụ aka nke ọma. Nkà mmụta dị elu nke onye na-eduzi ya, na-emekarị ma na-esi ike karị bụ ntinye aka n'efu na ntinye nke ọrụ nke aka abụọ na mmegharị ya. Ntugharị nke ndị isi na-eduzi anaghị egosipụta n'ụzọ kwụ ọtọ: ha yiri ka ha "na-ahapụ onwe ha na atụmatụ ahụ", mana n'otu oge ahụ, ha na-ebu ihe ndị kachasị mkpa na ya maka nghọta.

Onye na-eduzi ga-enwe ike ime ka ndị otu egwu egwu dị n'otu n'otu n'otu n'otu na usoro arụmọrụ, na-eduzi mbọ ha niile na mmezu nke atụmatụ ha na-arụ ọrụ. Dị ka ọdịdị nke mmetụta dị na otu ndị na-eme ihe nkiri, ndị nduzi nwere ike kewaa ụzọ abụọ. Nke mbụ n'ime ndị a bụ "nduzi-dictator"; ọ na-edobe ndị na-egwu egwu n'enweghị ihe ọ bụla maka uche ya, nke ya. ndị mmadụ n'otu n'otu, mgbe ụfọdụ na-egbochi ụzọ ha aka ike. Onye na-eduzi ụdị dị iche anaghị achọ ịhụ na ndị na-egwu egwu na-erubere ya isi n'ìsì, kama ọ na-agbalị ime ka onye na-eme ihe nkiri pụta ìhè. na-eme atụmatụ na nsụhọ nke onye ọ bụla na-eme ihe nkiri, na-adọrọ mmasị ya na ọgụgụ ya nke onye edemede. Ọtụtụ ndị nduzi na Dec. ogo na-ejikọta atụmatụ nke ụdị abụọ ahụ.

Usoro D. na-enweghị mkpanaka ghọkwara ebe niile (nke mbụ mere ka Safonov mee ihe na mmalite narị afọ nke 20). Ọ na-enye nnwere onwe ka ukwuu na nkwupụta nke mmegharị aka nri, ma, n'aka nke ọzọ, na-anapụ ha ọkụ na ụda. idoanya.

N'afọ ndị 1920 na mba ụfọdụ, a gbara mbọ ịmepụta ndị egwu na-enweghị ndị nduzi. Otu egwuregwu na-adịgide adịgide na-enweghị onye nduzi dị na Moscow na 1922-32 (lee Persimfans).

Site na mmalite 1950s n'ọtụtụ mba malitere ịme mba ụwa. asọmpi ndị nduzi. N'ime ndị mmeri ha: K. Abbado, Z. Meta, S. Ozawa, S. Skrovachevsky. Ebe ọ bụ na 1968 na mba asọmpi metụtara ikwiikwii. ndị nduzi. E meriri aha ndị mmeri bụ: Yu.I. Simonov, AM, 1968).

References: Glinsky M., Essays na akụkọ ihe mere eme nke ime nka, "Musical Contemporary", 1916, akwụkwọ. 3; Timofeev Yu., Nduzi maka onye na-eduzi mmalite, M., 1933, 1935, Bagrinovsky M., Na-eduzi usoro aka, M., 1947, Bird K., Essays na usoro nke iduzi otu egwu, M.-L., 1948; Ịrụ nka nke mba ofesi, vol. 1 (Bruno Walter), M., 1962, mba. 2 (W. Furtwangler), 1966, mba. 3 (Otto Klemperer), 1967, mba. 4 (Bruno Walter), 1969, mba. 5 (I. Markevich), 1970, mbipụta. 6 (A. Toscanini), 1971; Kanerstein M., Ajụjụ nke iduzi, M., 1965; Pazovsky A., Ihe ndetu nke onye nduzi, M., 1966; Mysin I., Usoro nduzi, L., 1967; Kondrashin K., Na nka nke iduzi, L.-M., 1970; Ivanov-Radkevich A., Na mmụta nke onye nduzi, M., 1973; Berlioz H., Le chef d'orchestre, théorie de son art, R., 1856 (nsụgharị Russian – Onye nduzi nke ndị egwú, M., 1912); Wagner R., Lber das Dirigieren, Lpz., 1870 (asụsụ Russian – On Conducting, St. Petersburg, 1900); Weingartner F., Lber das Dirigieren, V., 1896 (nsụgharị Russian - Banyere iduzi, L., 1927); Schünemann G, Geschichte des Dirigierens, Lpz., 1913, Wiesbaden, 1965; Krebs C., Meister des Taktstocks, B., 1919; Scherchen H., Lehrbuch des Dirigierens, Mainz, 1929; Wood H., Banyere iduzi, L., 1945 (nsụgharị Russian - Banyere iduzi, M., 1958); Ma1ko N., Onye nduzi na baton ya, Kbh., 1950 (Nsụgharị Russian - isi ihe na-eduzi usoro, M.-L., 1965); Herzfeld Fr., Magie des Taktstocks, B., 1953; Münch Ch., Je suis chef d'orchestre, R., 1954 (nsụgharị Russian – Abụ m onye nduzi, M., 1960), Szendrei A., Dirigierkunde, Lpz., 1956; Bobchevsky V., Izkustvoto na onye nduzi, S., 1958; Jeremias O., Praktické pokyny k dingováni, Praha, 1959 (Nsụgharị Russia – Ndụmọdụ bara uru maka iduzi, M., 1964); Вult A., Echiche maka iduzi, L., 1963.

E. Ya. Ratser